انسان با مراجعه به وجدان خود این حقیقت را درک می کند از نوعی آزادی و حق انتخاب در تصمیم گیری های خود برخودار است و ازطرف دیگر پس از آشنایی با جهان بینی الهی به حقیقت دیگری اذعان می نماید و آن را که آفریدگار هستی نه تنها انسان بلکه هیچ پدیده ای را عبث و بیهوده نیافریده است.آنگاه با آشنایی با معارف قرآن در می یابد که هدف آفرینش انسان، رشد و تعالی معنوی و سیر به سوی ارزشهای جاویدان وکمال مطلق و بی نهایت (خدا) می باشد و برای فراهم شدن شرایط لازم و زمینۀ مناسب برای نیل انسان به این آرمان متعالی، به پیامبران الهی و قوانین آسمانی از جانب خداوند مبعوث شده اند که با سعی و کوشش فوق العاده به راهنمایی بشر بپردازند.

بنابراین یکی از عوامل تکامل انسان، نعمت هدایت است ومنظور از هدایت راهنمایی و ارائه طریق خیر وصواب در رسیدن به راهی که آدمی را به هدف منتهی می سازد و در مقابل آن ضلالت که به معنای انحراف با در نظر داشتن هدف و مقصود است و معنای آن متضمن نوعی تحیر و سرگردانی و گسستن از راه راست و غیبت از مقصود است.

هدایت الهی درجات و مراتبی دارد و خدای سبحان موجودات آفریدۀ خود را به دو هدایت عام و خاص راهنمایی و رهبری می کند، هدایت عام و فراگیر نسبت به همه است و شامل هدایت تکوینی و تشریعی می شود، هدایت خاص این هدایت مخصوص کسانی است که با اراده و اختیار خودراه مستقیم را برگزیده ند، و در ادامه نهایات و الطاف ویژه حق تعالی شامل آنها گردیده و به مطلوب می رسیدند چنانکه قرآن کریم می  فرماید مقدمات هدایت به دست خود انسان بوده و رسیدن به مطلوب و مقصود خدای متعال می باشد.

لذا تنها راه سعادت حقیقی انسان برخوردار شدن از نعمت هدایت الهی است چون دراین هدایت هیچ ضلالت و گمراهی راه ندارد و پوینده آن هیچ وقت به ضلالت نمی افتد، البته به این شرط که حدود وثغور این هدایت را رعایت کند بنابراین اگر نعمت هدایت خداوند شامل حال بنده ای شود بایستی درنگهداری و حفظ آن سعی کامل و کوشش لازم را بنماید.

حفظ ونگهداری این هدایت ممکن نیست مگر به پرهیز از امور ناپسند و نامطلوب و انجام امور پسندیده و مطلوب.

 در این پژوهش  طی 4 بخش سعی بر این است که موضوع هدایت در قرآن  مورد بررسی قرار گیرد، بخش اول کلیات، بخش دوم مفهوم شناسی هدایت است و در بخش سوم به معرفی هادیان از منظر قرآن و در بخش چهارم گسترۀ هدایت از دیدگاه آیات قرآن  مطرح شده است.

کلید واژه: هدایت، ضلالت، هادی، مهدی، صراط، قرآن

حمیده کاظمی