چکیده

مخالفت مشرکین با پیامبر(ص) مراتب مختلفی داشت. ابتدا این مخالفت به صورت ملایم بود، در اوایل بعثت و شروع دعوت آشکار مشرکین سعی بر تطمیع پیامبر(ص) داشتند، ولی هر اندازه پافشاری و استقامت پیامبر(ص) بیشتر می شد و بر تعداد مسلمانان افزوده می گشت، شدت مخالفت مشرکین نیز زیادتر می شد.

پیامبر(ص) نزدیک به سه سال دعوت خود را علنی نکرد، از آنجا که پیامبر(ص) در این مدت به کسی کاری نداشت، کسی متعرض او نمی گشت و از طرف دیگر قریش و مردم ملاحظه مقام حامی وی ابوطالب را می کردند، اما پس از آشکار شدن دعوت و اسلام آوردن چند تن از بزرگان، مشرکان دست به کار شدند و عکس العمل های متفاوتی را از خود نشان دادند؛ که این عکس العمل ها شامل دو بخش قبل و بعد از هجرت می باشد. مبارزه مشرکان قریش با پیامبر(ص) از استهزاء و عداوت شروع شد. البته این اختصاص به رسول الله(ص) ندارد، زیرا تمامی انبیای الهی در مرحله اول با استهزای دشمنان روبه رو می شوند.

بعد از آنکه مشرکان از استهزاء ناامید شدند و حتی نتوانستند با تکذیب نیز پیامبر (ص) را از تصمیم خود منصرف کنند، دست به تهمت های ناروایی مانند جنون، ساحر و … زدند و یکی یکی حیله های خود را به کار برند؛ لجاجت کردند، بهانه آوردند و حتی چند بار کمر به توطئه و قتل پیامبر اسلام(ص) بستند. اما خداوند عمل مشرکین را عقیم می نمود و مقدمات هجرت پیامبرش(ص) را آماده کرد و به وسیله وحی روحیه پیامبر(ص) را قوی می نمود؛ ولی مشرکان دست بردار نبودند و حتی بعد از هجرت نیز مشکلات عدیده ای برای رسول خدا(ص) به وجود آوردند، جنگ های بسیاری که در طول سالهای هجرت حتی به پیامبر(ص) فرصت تبیین احکام هم نمی داد و پیامبر(ص) هنوز زره از تن بیرون نیاورده بود به جنگ بعدی می رفت.

تا زمان رحلت پیامبر(ص) مشرکان همچنان کار شکنی های خود را انجام داده، تا آنجا که در زمان رحلت پیامبر(ص) میان مسلمانان در مورد جانشین ایشان اختلاف افتاد و در حالی که جانشین ایشان حی و حاضر بودند، شخص دیگری را به عنوان خلیفه گرفتند و حتی بعد از ایمان آوردشان اینان همچنان مشرک بودند.

کلیه واژه: مخالفت، مشرکین، رسول خدا(ص)، بعثت، هجرت.

چکیده

ولی در کتب لغت به معنای مطلق قرب و نزدیک شدن آمده است گرچه بعضی آن را به معنی قرب معنوی و بعضی مفسرین به معنی قرب حسی خاص گرفته اند که بعداً تصمیم به انواع قرب داده شده است کلمه هایی که از ریشه ی ولی گرفته شده است یکی ولاء است و دیگری ولایت و سومین آن ولی می باشد. ولایت به فتح و کسر واو آمده است. ولایت در لغت معنای صاحب اختیار، سرپرست، سلطان، نصرت، محبت، دوستی، قرابت، خطه و بلاد، سلطان است و کلمه ولی به معنای والی، حاکم، سرپرست، ولی نعمت، اولی و سزاوارتر، صدیق، ناصر و یار، تابع محب آمده است.

کلمه ولایت در اصطلاح به دو معنا به کار رفته است الف) در اصطلاح فقهی به معنای سلطه بر دیگران به حکم عقل یا شرع و ب)در اصطلاح عرفان: به معنای فناء ذاتی، فناء در توحید به کار رفته است. مراتب ولایت شامل 1-ولایت الله 2-ولایت رسول الله 3- ولایت امام 4- ولایت فقیه واجد الشرایط می باشد. برای ولایت تقسیمات مختلفی آمده است از جمله تقسیم ولایت به دو قسمت ولایت الهی و ولایت طاغوتی و (یا ولایت مثبت و ولایت منفی).

ولایت منفی شامل ولایت کفار، شیطان، ظالمان و ولایت مثبت شامل ولایت خدا، پیامبران و ائمه مؤمنان و فرشتگان می باشد که ولایت خدا شامل ولایت عام و خاص واخص است ولایت پیامبران شامل تکوینی و تشریعی و ولایت مؤمنان عام و خاص است و ولایت فرشتگان که عام (نسبت کافر و مومن و خاص نسبت به مومن) است.

تحقیق ولایت در قرآن کریم شامل 4 بخش است:

1- مبانی و کلیات تحقیق

2- تعریف ولایت و اقسام آن شامل دو فصل است:

فصل اول: تعریف لغوی ولایت

فصل دوم: اقسام ولایت و مراحل آن

3- ولایت منفی و مثبت در آیات و روایات:

فصل اول: ولاء منفی و پیامدهای آن

فصل دوم: ولاء مثبت و تشریح آن

4- ولایت فقیه:

فصل اول: خصوصیات ولی فقیه

فصل دوم: اثبات ولایت فقیه

حبیبه صبح صادق

چکیده

دوره کودکی مهم ترین و با ارزش ترین دوره زندگانی بشر  است، بهترین فرصت جهت تعلیم و تربیت کودک می باشد، کودک در این دوره به پدر و مادر خود متکی است و دوران اتکاء به والدین طولانی است، لذا فرصت تربیت نیز طولانی خواهد بود و اگر از این فرصت به طور شایسته بهره برداری شود بهترین نتایج تربیتی به دست خواهد آمد. اکثر قریب به اتفاق پدران و مادران پیش از تولد اولین فرزند خود، تقریباً دانشی در مورد حقوق کودک سلب نکرده اند و در هیچ مکتبی به جزء اسلام بدین صورت به حقوق فرزندان اشاره نشده است. جامعه ای که اکنون در آن زندگی می کند یک جامعه اسلامی و دینی است. اگر اعتقاد داشته باشید مسلمانید پس روش و سیری که در زندگی طی می کنید باید طبق آیین مسلمانان که همان اسلام و پیروی از دستوران وحی است باشد. این پژوهش شامل چهار بخش می باشد بخش اول کلیات، که شامل مقدمه و طرح نامه می باشد. بخش دوم مفهوم شناسی می باشد که شامل دو فصل است فصل اول مفهوم حقوق و کودک را بیان می کند و فصل دوم مفهوم ولایت و وضعیت کودک قبل از اسلام را بیان می کند. بخش سوم حقوق کودک در قبل و حین ولادت نام دارد که شامل دو فصل می باشد. فصل اول به حقوق کودک قبل از ولادت پرداخته شده و فصل دوم حقوق کودک در ایام ولادت را بررسی می کند. بخش چهارم حقوق بعد از ولادت است که شامل دو فصل است فصل اول حق نگهداری و مادری کودک است فصل دوم حق تعلیم و تربیت می باشد.

کلید واژه ها: حقوق، کودک، والدین، ولی، ولایت، دیدگاه، اسلام، خانواده.

خداوندا! ما ضعیف و ناتوانیم و عقب افتاده از قافله ی سالکان، تو خود از ما دستگیری بفرما،

ربنا عاملنا بفضلک و لاتعاملنا بعدلک

چکیده

پروردگار عالم و آدم که در زمان آفرینش انسان از مقام خلاقت الهی او سخن به میان
می­آورد و می­فرماید: «همانا در زمین جانشینی قرار خواهم داد» و در نحوه آفرینش او از مبدأ واحد انسانی سخن می­گوید «همانا شما را از نفس واحده خلق کردیم» و در مقام تعریف و توصیف کمالات انسانی نیز اوصاف زن و مرد را یکسان و هماهنگ کنار هم بیان می­دارد «همانا مردان و زنان مسلمان، مردان و زنان مؤمن، مردان و زنان اهل اطاعت، مردان و زنان راستگو، مردان و زنان صابر، و مردان و زنان خداترس خاشع و مردان و زنان خیرخواه مسکین نواز و مردان و زنان روزه­دار و مردان و زنان با حفاظ خوددار از تمایلات حرام و مردان و زنانی که یاد خدا بسیار می­کنند …».

امروز دانشمندانی که مادی، غیر عقلانی و غیر وحیانی می­اندیشند، با نگرش­های متفاوت تاریخی جامعه شناسانه یا روان شناسانه به مقوله زن و مرد، باورهایی غلط و انحرافی را به ذهن­ها منقل می­سازند و بر پایه این بنیان غلط، عده­ای به حکومت مردها و مرد سالاری فتوا می­دهند و دسته­ای دیگر به زعامت زنان نظر می­دهند و برخی نیز سرگردان حکم مردها را به زنان و حکم زنان را به مردان به عنوان تساوی حقوق و یکسان سازی جامعه سرایت می­دهند، غافل از اینکه تسویه و مساوات تنها در فرضِ موضوع واحد امکان­پذیر است.

کلید واژه: نفقه، اسلام، زن، نشوز، جایگاه، ارزش، حجاب

سمیه خلیفه

چکیده

در هر جامعه و ملتی و هر دین و شریعتی، می توان گرایش های عارفانه خاص آن جامعه و  دین را یافت. در عالم اسلام نیز رگه های زهد و تصوف، از همان آغاز به چشم می خورد. در تصوف اسلامی، هم تاثیر معارف قرآنی پدیدار است هم تاثیرات مسیحیت، آیین هندو و مانویت و … درهر حال، تصوف در عالم اسلام، در آغاز ساده و بی پیرایه بود درآثار صوفیان قرن های نخستین، تصوف چیزی جز زهد به شکل افراطی آن و رعایت اخلاق نبود اما کم کم سخن از طریقت و حقیقت به میان آمد و عمل به شرع، مورد بی اعتنایی قرار گرفت و شریعت به سان پلی انگاشته شد که شخص تا لحظه ی عبور به آن نیازمند بوده و همین که از پل عبور کرد، دیگر نیازی به آن ندارد. تصوف که از قرن دوم شکل گرفت، قرن ها تنها به ارائه ی رهنمود و دست گیری و راهبری عملی مشتاقان می پرداخت. پس از آن کم کم در وادی نظریه پردازی، ارائه ی طرحی نظامند برای تبیین جهان، و توصیف هستی نیز گام نهاد. از آن پس، عرفان و تصوف هم به عنوان نظریه ای برای تبیین جهان، شناخت انسان و حتی تفسیر قرآن مطرح شد هم به عنوان نهادی اجتماعی، عاملی بود برای گرایش رهبران آن به دنیا و ریاست و در نتیجه، اختلافات فکری و عملی و تفاوت برداشت ها و عملکردها.

   کلید واژه: صوفی، خانقاه، قطب، رهبانیت، فناء، ولایت، شریعت، حقیقت، طریقت، تشرف، ریاضت، تصوف.

زینب تدین راد

چکیده

احتجاج از باب اِفتعال به معنای اقامه حجت و دلیل برای اثبات حق است. در قرآن کریم، کلمه «حجت» در همه موارد درباره اثبات حق به کار رفته است. بررسی کاربردهای قرآنی، مفید این نکته است که حجت به تصدیق کننده ادعای حق است و محاجّه در جایی است که مخاصمه و منازعه در کار باشد. اصولاً هر حجتی هدف خاصی را تعقیب می کند.

اهداف اصلی و کلی احتجاجات در قرآن، اثبات ربوبیت خدا، اثبات جهان آخرت و اثبات رسالت پیامبران می باشد. احتجاج اختصاصی به شیوه قولی و اقامه دلیل لفظی در قالب کلمات و جملات ندارد ، بلکه می توان متناسب با موقعیت های خاص و به مقتضای آن،  گاه با استدلال لفظی و دلیل قولی مطلبی را ثابت کرد و گاه نیز با عمل خاصی حقانیت مسئله‌ای را روشن ساخت. احتجاجات قولی شامل صراحت لهجه، شروع دعوت با سؤال، برائت از شرک و کفر، ارجاع به فطرت، برهان، موعظه جدل، تمثیل، تشبیه و احتجاجات عملی شامل معجزه، تحدّی، مباهله، کناره‌گیری، طرح مبارزه، هجرت و ترویج تقلید می شود.

 ابراهیم خلیل (علیه السلام) دومین پیامبر اولوالعزم از پیامبران بزرگواری است که خدای تعالی بیش از سایر انبیای خود از او به عظمت یاد کرده و اوصاف ستوده و خصال پسندیده او را در قرآن ذکر فرموده و به بخش زیادی از الطاف و عنایات خود که به او عطا کرده ، مانند نشان دادن ملکوت آسمآن ها و زمین ، امت بودن به تنهایی ، مقام خلّت، مقام امامت، بهره‌مندی از حجّت قوی و … اشاره نموده است. ابراهیم (علیه السلام) زندگی و رسالت خویش را در میان قومی آغاز کرد که به رغم آشنایی با علم نجوم، در مسائل اعتقادی در اثر نادانی و ضعف فکری، گرفتار انواع شرک شده، با تعصب جاهلی بر آن اصرار می ورزیدند.

حضرت ابراهیم ‌(علیه السلام) از شیوه‌های مختلف احتجاجات قولی و عملی برای مناظره با بت‌پرستان و اجرام آسمانی پرستان، آزر و نمرود بهره برد. این پژوهش در 5 بخش به بررسی حقیقت احتجاج و اقسام آن، ویژگی های حضرت ابراهیم‌(علیه السلام) و قومش، شیوه‌های مناظره حضرت ابراهیم‌(علیه السلام) با بت پرستان، اجرام آسمانی پرستان، آزر و نمرود می‌پردازد.

 روش پژوهش حاضر بر اساس نگرش کاربردی و بر اساس راهبرد توصیفی است و از روش کتابخانه ای جهت جمع‌آوری اطلاعات بهره گرفته شده است . مهم ترین منابعی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته عبارتند از تحلیل قصص، طلوع جاودان، دایره المعارف قرآن کریم، فرهنگ قرآن، و تاریخ انبیا .

در پژوهش حاضر، کلید واژه‌های احتجاج، ابراهیم، قرآن، غرور، جدل و مناظره بیش از سایر واژه‌ها به کار برده شده است.

الهی!

ای خداوندی که در دلِ دوستانت، نورِ عنایت پیداست!

جان ها در آرزویِ وصالت، حیران و شیداست!

چون تو مولا، که راست؟ چون تو دوست کجاست؟

هر چه دادی، نشان است، و آیین فرداست.

آنچه یافتیم، پیغام است، و خلعت برجاست.

نشانت، بی قراریِ دل و غارتِ جان است.

خلعتِ وصال، در مشاهده جلال چه گویم که چون است؟

روزی که سر از پرده برون خواهی کرد

دانم که زمانه را زبون خواهی کرد!

گر زیب و جمال ازین فزون خواهی کرد

یارب! چه جگرهاست که خون خواهی کرد!

چکیده

این پژوهش با عنوان بررسی آیات ولایت امیرالمومنین علی علیه السلام در قرآن درصدد آن است تا با مراجعه به آیات الهی و روایاتی که در این زمینه نقل شده و با گردآوری بخشی از این آیات و با استفاده از سخنان پیامبر و ائمه علیهم السلام به تبیین جایگاه واقعی امامت از نظر قرآن پرداخته و از این طریق ولایت و امامت امام علی علیه السلام را اثبات کرده تا این گونه باعث ثبات قدم در عقیده به ولایت امام علی علیه اسلام و پاسخگویی به شبهات منکرین گردد.

در قرآن آیاتی وجود دارد که صراحتاً و مستقیماً بر مسئله امامت و رهبری دلالت دارند آیه تبلیغ، آیه ولایت، آیه اولی الامر و آیه اکمال. آیه ولایت، در شأن امام علی علیه السلام نازل شده و در پی اثبات این مسأله است که ولایت مختص خدا و رسول او و کسی است که در حال رکوع صدقه می دهد و با ادله ای که وجود دارد تنها (صدقه دادن در حال رکوع) بر یک نفر منطبق است و او کسی نیست جزء امام علی علیه السلام و کسی دیگر را شامل نمی شود.

آیه اولی الامر بزرگ ترین و صریح ترین دلیل شیعه برای اثبات امامت ائمه معصوم علیه السلام است، این آیه کریمه در نتیجه پند و موعظه خداوند متعال ذکر شده، و می فرماید که: در مقابل فرمان و حکم خداوند متعال، فرمان و دستور رسول او و اولی الامر بعد از او که ائمه علیهم  السلام هستند اطاعت و فرمانبرداری شوند.

آیه تبلیغ، شیعیان اتفاق نظر دارند و می گویند: مأموریتی که در این آیه به عهده پیامبر خدا گذاشته شده، ابلاغ ولایت و پیشوایی امام علی علیه السلام است و این آیه از صریح ترین آیاتی است که مستقیماً بر ولایت آن حضرت دلالت می کند.

آیه اکمال، از نظر شیعه آیه اکمال از جمله آیاتی است که مستقیماً و با صراحت بر اعلان ولایت امام علی علیه السلام از طریق پیامبر صلی الله علیه و و آله دلالت دارد و منظور از روز بزرگ در آیه همین اعلان ولایت است.

واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از: 1- امام 2- شوری 3- نص 4- سنت 5- ولی
6-ولایت

معصومه غلامی

انسان با مراجعه به وجدان خود این حقیقت را درک می کند از نوعی آزادی و حق انتخاب در تصمیم گیری های خود برخودار است و ازطرف دیگر پس از آشنایی با جهان بینی الهی به حقیقت دیگری اذعان می نماید و آن را که آفریدگار هستی نه تنها انسان بلکه هیچ پدیده ای را عبث و بیهوده نیافریده است.آنگاه با آشنایی با معارف قرآن در می یابد که هدف آفرینش انسان، رشد و تعالی معنوی و سیر به سوی ارزشهای جاویدان وکمال مطلق و بی نهایت (خدا) می باشد و برای فراهم شدن شرایط لازم و زمینۀ مناسب برای نیل انسان به این آرمان متعالی، به پیامبران الهی و قوانین آسمانی از جانب خداوند مبعوث شده اند که با سعی و کوشش فوق العاده به راهنمایی بشر بپردازند.

بنابراین یکی از عوامل تکامل انسان، نعمت هدایت است ومنظور از هدایت راهنمایی و ارائه طریق خیر وصواب در رسیدن به راهی که آدمی را به هدف منتهی می سازد و در مقابل آن ضلالت که به معنای انحراف با در نظر داشتن هدف و مقصود است و معنای آن متضمن نوعی تحیر و سرگردانی و گسستن از راه راست و غیبت از مقصود است.

هدایت الهی درجات و مراتبی دارد و خدای سبحان موجودات آفریدۀ خود را به دو هدایت عام و خاص راهنمایی و رهبری می کند، هدایت عام و فراگیر نسبت به همه است و شامل هدایت تکوینی و تشریعی می شود، هدایت خاص این هدایت مخصوص کسانی است که با اراده و اختیار خودراه مستقیم را برگزیده ند، و در ادامه نهایات و الطاف ویژه حق تعالی شامل آنها گردیده و به مطلوب می رسیدند چنانکه قرآن کریم می  فرماید مقدمات هدایت به دست خود انسان بوده و رسیدن به مطلوب و مقصود خدای متعال می باشد.

لذا تنها راه سعادت حقیقی انسان برخوردار شدن از نعمت هدایت الهی است چون دراین هدایت هیچ ضلالت و گمراهی راه ندارد و پوینده آن هیچ وقت به ضلالت نمی افتد، البته به این شرط که حدود وثغور این هدایت را رعایت کند بنابراین اگر نعمت هدایت خداوند شامل حال بنده ای شود بایستی درنگهداری و حفظ آن سعی کامل و کوشش لازم را بنماید.

حفظ ونگهداری این هدایت ممکن نیست مگر به پرهیز از امور ناپسند و نامطلوب و انجام امور پسندیده و مطلوب.

 در این پژوهش  طی 4 بخش سعی بر این است که موضوع هدایت در قرآن  مورد بررسی قرار گیرد، بخش اول کلیات، بخش دوم مفهوم شناسی هدایت است و در بخش سوم به معرفی هادیان از منظر قرآن و در بخش چهارم گسترۀ هدایت از دیدگاه آیات قرآن  مطرح شده است.

کلید واژه: هدایت، ضلالت، هادی، مهدی، صراط، قرآن

حمیده کاظمی